مزیت های اصلی تیرچه پیش تنیده استاندارد چیست؟ و چرا استفاده از تیرچه پیش تنیده استاندارد یا اشپنیت نسبت به تیرچه های معمولی ارجحیت دارد؟
تیرچه استاندارد ایران یک نوع تیرچه پیش تنیده ازنوع پیش کشیده است که بصورت صنعتی در یک خط تولید کاملا” اتوماتیک ساخت کشور آلمان تولید می گردد. بدین ترتیب مزیت های اصلی تیرچه پیش تنیده ایران به دوبخش مزیت های اقتصادی و مزیت های فنی تقسیم می گردد. مزیت های تیرچه پیش تنیده ایران به شرح زیر است:
مزیت های اقتصادی تیرچه پیش تنیده ایران :
۱- تولید انبوه و صنعتی تیرچه پیش تنیده موجب کاهش شدید هزینه تولید آن گردیده است.
۲- استفاده ازمیلگرد بسیار پرمقاومت (با مقاومت حدود ۴٫۵ برابر مقاومت میلگرد AIII) به جای میلگرد های معمولی ، موجب کاهش وزن فولاد مصرفی در تیرچه پیش تنیده گردیده و لذا هزینه تولید آن کاهش یافته است.
۳-پیش تنیدگی در تیرچه موجب افزایش شدید مقاومت برشی بتن شده و نیاز به آرماتور زیگزاگ را منتفی میسازد لذا هزینه تولید آن کاهش یافته است.
۴- به علت وجود یک توده بزرگ بتن در تیرچه پیش تنیده، بخش بزرگی از فضای خالی بین بلوک های سقفی پر شده و درنتیجه حجم بتن ریزی سقف کاهش یافته و لذا هزینه خرید و پمپاژ بتن درجاریز کاهش می یابد.
۵- نیروی فشاری ناشی از پیش تنیدگی در تیرچه پیش تنیده ایران موجب افزایش شدید مقاومت کششی بتن و درنتیجه موجب افزایش ظرفیت خمشی تیرچه شده و لذا نیاز به شمع بندی موقت تحت بارهای حین اجرا را کاهش داده و از اینرو هزینه شمع بندی موقت سقف کاهش می یابد.
*مزیتهای فنی تیرچه پیش تنیده ایران
۱- تیرچه پیش تنیده دارای نشان استاندارد ملی ایران است که موجب اطمینان از کیفیت آن می گردد.تیرچه استاندارد ایران دارای کد ۱۰ رقمی ۶۶۱۷۸۰۳۸۸۸ می باشد
۲- استفاده از بتن پرمقاومت ۴۵۰kg/cm2 که حدود دوبرابر مقاومت بتن های معمولی است موجب افزایش کیفیت و دوام تیرچه پیش تنیده گردیده است.
۳- نیروی فشاری پیش تنیدگی در تیرچه پیش تنیده مانع ترک خوردگی بتن در طول عمر مفید ساختمان گردیده و لذا علاوه بر اینکه مانع ایجاد ترک در نازک کاری زیر سقف میگردد بلکه از نفوذ رطوبت و مواد خورنده به داخل تیرچه و آسیب رسیدن به میلگرد های داخل تیرچه جلوگیری می نماید.
چرا با وجود تمام این مزیت ها ، قیمت تیرچه پیش تنیده استاندارد نسبت به تیرچه های دیگر ارزان تر است ؟
تولید انبوه و تمام اتوماتیک موجب سرشکن شدن هزینه تولید و کاهش آن میگردد. ضمن اینکه استفاده از فولاد بسیار پرمقاومت (چهار برابر مقاومت میلگرد AIII) و همچنین پیشتنیده شدن بتن موجب افزایش شدید مقاومت کششی و برشی بتن شده و لذا نیاز به استفاده از میلگردهای طولی قطور و همچنین آرماتور برشی (زیگزاگ) را منتفی میسازد.
آیا روش خاصی برای اجرای اسکلت با این تیرچه ، مورد نیاز است ؟
روش اجرای تیرچه پیش تنیده ایران، درست همانند تیرچههای معمولی است و هیچگونه تفاوتی وجود ندارد. در اسکلت بتنی، حدود ۱۰تا ۱۵ سانتیمتر از دوانتهای تیرچه در داخل قفس آرماتور تیرهای اصلی باربر عمود بر راستای تیرچه قرار گرفته پس از اجرای میلگردهای حرارتی بتنریزی انجام میگیرد. و در اسکلت فولادی نیز هریک از دو انتهای تیرچه بر روی لبهی بال پایینی پروفیل فولادی تیرهای اصلی باربر عمود بر راستای تیرچه قرارگرفته و پس از اجرای میلگردهای حرارتی بتنریزی انجام میگیرد.
تا چه دهانه ای می توان از تیرچه پیش تنیده استاندارد استفاده کرد ؟
دهانه ۱۲ متر . که در حال حاضر در استان قم و زنجان نمونه کار اجرا شده با تیرچه پیش تنیده استاندارد ایران موجود می باشد.
استفاده از تیرچه پیش تنیده استاندارد مستلزم چه تغییراتی در نقشههای اجرایی ساختمان است؟
استفاده از تیرچه پیش تنیده استاندارد نیازمند هیچگونه تغییری در نقشههای اجرایی نبوده و تیرها، ستونها و فونداسیونها درست همانند نقشه اصلی اجرا میگردند و در هنگام اجرای سقفها، این تیرچهها جایگزین تیرچههای بتنی یا تیرچههای فلزی میگردند و بقیه موارد همچون: ضخامت بتن روی بلوک، عیار بتن درجاریز و مقدار میلگردهای افت و حرارت هیچگونه تغییری نمیکند.
چرا در اجرای سقفهای متشکل از تیرچه پیش تنیده استاندارد نیازی به آرماتور منفی در محل تکیهگاه نیست؟
طراحی، محاسبه و کنترل مقاومت خمشی تیرچههای پیش تنیده و تعیین تعداد میلگرد ها با فرض تیر دوسر ساده (مفصل) انجام گرفته است. همچنین جانمایی وایرها در مقطع تیرچه نیز بگونهای تنظیم گردیده که بتن تیرچه پس از پایان بتنریزی و شروع عملکرد مرکب سقف، تحت کشش قرار گیرد تا نیروی فشاری پیشتنیدگی با آن مقابله نماید. این در حالی است که، استفاده از آرماتور منفی در محل تکیهگاهها، موجب تعبیه یک ظرفیت خمشی منفی در محل تکیهگاهها گردیده که با تجمیع شدن آن، علاوه بر افزایش تنش فشاری در بتن تیرچه پیشتنیده و افزایش احتمال خرد شدن آن، لنگر پیچشی ناخواستهای نیز در تیرهای اصلی عمود بر تیرچهها ایجاد مینماید که معمولا” در طراحی و محاسبه و کنترل آن تیرهای اصلی توسط طراحان سازه در نظر گرفته نمیشود.
نحوه بکارگیری آرماتور برشی مضاعف (اوتکا) در تیرچههای پیش تنیده چگونه است؟
بطورکلی، درصورتی که مقاومت برشی بتن سقف متشکل از تیرچه پیش تنیده که از مجموع مقاومت برشی بتن تیرچه پیشتنیده و مقاومت برشی بتن درجاریز محاسبه میگردد، از کفایت لازم برخوردار نباشد لازم است از آرماتور برشی استفاده گردد. ولی معمولا” بهعلت وجود نیروی فشاری پیشتنیدگی در تیرچه پیش تنیده، روابط مندرج در آییننامهها بگونهای است که مقاومت برشی بتن، بهتنهایی جوابگوی نیروی برشی بوده و از لحاظ محاسباتی و آییننامهای نیازی به تعبیه آرماتور برشی وجود ندارد. با این وجود، بهعلت احتمال واردآمدن آسیبهای ناخواسته به دوانتهای تیرچهها که ممکن است در هنگام بارگیری، حمل، تخلیه و نصب تیرچهها روی دهد، توصیه میگردد، در دهانههای بلند یا سربارهای سنگین، مطابق دیتیلهای اجرایی تهیه شده توسط تیرچه پیشتنیده ایران، در هر دو انتهای تیرچه از آرماتور تقویتی برش (اوتکا) استفاده گردد.
مفهوم پیشتنیدگی چیست؟ و چه تفاوتی بین بتن مسلح و بتن پیشتنیده وجود دارد؟
پیش تنیدگی یک روش برای غلبه برضعف طبیعی بتن درکشش است. بتن یک نوع از مصالح ساختمانی است که اگر تحت فشار قرار گیرد، مقاومت بالایی از خود نشان میدهد واگر تحت کشش قرار گیرد، عملکرد آن بسیار ضعیف بوده و مقاومت ناچیزی ازخود بروز میدهد. پیشتنیدگی به عملی اطلاق میشود که توسط آن، نواحی از یک عضو بتنی که بعد از بارگذاری به کشش میافتد را قبل از بارگذاری، تحت فشار قرار میدهد تا تنشهای کششی ناشی از بارگذاری کاهش یافته و یا بطور کامل خنثیگردد. بطور کلی، اجزای باربر ساختمانهای بتنی را میتوان به دو دسته بتن مسلح و بتن پیشتنیده تقسیمبندی نمود. در ساختمانهای معمول و رایج، بتن مسلح تحت بارهای بهرهبرداری، تحت کشش ترک خورده و محاسبات مقاومت مقطع با فرض مقطعترکخورده صورت میگیرد در این مقاطع، میلگردها وظیفهی جبران ضعف کششی بتن و جلوگیری از گسترش ترکها را برعهده دارند. این درحالیست که در مقطع بتن پیشتنیده، تحت بارهای بهرهبرداری، محاسبات مقاومت مقطع با فرض ترکنخورده بودنبتن انجام میگیرد چرا که وجود نیروی پیشتنیدگی یا مانع از ایجاد تنش کششی میگردد یا اینکه آنرا به شدت کاهش میدهد.
محاسبات تیرچه پیش تنیده استاندارد بر اساس کدام آییننامهها و استانداردهای داخلی یا خارجی قابل انجام است؟
بتن پیشتنیده برای اولین بار در حدود ۱۰۰ سال پیش مورد استفاده قرار گرفته و با گذشت نزدیک به یک قرن، استفاده از آن بسیار رواج یافته است بگونهای که امروزه، ضوابط بکارگیری و کنترل آن بعنوان بخشی جدانشدنی از آییننامهها و استانداردهای ساختمانی را تشکیل میدهند.
ضوابط بکارگیری و محاسباتی تیرچه اشپنیت نیز بعنوان یک نوع تیرچه پیشساخته متشکل از بتن پیشتنیدهی پیشکشیده در آییننامههای متعدد داخلی و خارجی درج گردیدهاست که مختصری از آنها به شرح زیر است:
آییننامهها و استانداردهای داخلی مربوط به تیرچه پیش تنیده :
۱- الحاقیه آییننامه آبا (نشریه ۲۵۰): “آییننامه طرح و محاسبه قطعات بتنی پیشتنیده”
در این نشریه، روشهای پیشتنیدگی، افتهای کوتاهمدت و بلندمدت پیشتنیدگی (ناشی از وادادگی کابلها، خزش و جمعشدگی بتن) و همچنین نحوه کنترل مقاومت خمشی و مقاومت برشی و خیز در مراحل بهرهبرداری و حدی نهایی ارایه گردیدهاست.(دانلود نشریه ۲۵۰)
۲- الحاقیه آییننامه آبا (نشریه ۳۸۸): “آییننامه طرح و محاسبه سازههای بتنی پیشساخته”
در این نشریه، مبانی طراحی، بارگذاری، پایداری، رواداریها و ضوابط طراحی و حتی روشهای صحیح حمل و نقل و نصب کلیه قطعات پیشساخته بتنی ازجمله تیرچههای پیشساخته Tشکل سقفی ارایه گردیدهاست. (دانلود نشریه ۳۸۸)
۳- نشریه ۸۲: “راهنمای اجرای سقفهای تیرچه و بلوک”
در این نشریه، مشخصات هندسی، مشخصات مکانیکی و روش آزمایش تیرچههای پیشتنیده ارایه گردیدهاست. این نشریه در بند ۶-۱-۲ تحت عنوان “تیرچه پیشتنیده” مشخصات هندسی و مکانیکی این تیرچهها را بطور کامل بیان نموده است. همچنین در بند ۳-۲ تحت عنوان “روش آزمایش تیرچههای پیشتنیده” و پیوست ۱ تحت عنوان “آزمایش بارگذاری تیرچههای پیشتنیده” روش آزمایش و کنترل کیفیت این تیرچهها را ارایه نمودهاست.
۴- نشریه ۵۴۳: “دستورالعمل طراحی و اجرای سقفهای تیرچه و بلوک”
این نشریه از بهروز رسانی، سه نشریه ۸۲، ۹۴ و ۱۵۱ که قبل از آن تصویب و ابلاغ گردیدهبودند تهیه گردیدهاست. این نشریه در بند ۱-۵-۱-۱-۲ تحت عنوان “تیرچه پیشساخته پیشتنیده” بطور مستقیم به تیرچههای پیشتنیده اشاره داشته و همچنین در شکل۱-۷، شکل ۳-۱۹ و شکل ۳-۲۱ جزییاتی از نحوه بکارگیری آنها را نمایش داده است. (دانلود نشریه ۵۴۳)
۵- استاندارد ۲۹۰۹ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
در این استاندارد، ویژگیها و روشهای آزمون تیرچه و بلوک سقفی ارایه گردیدهاست. بخش ۴-۲ این استاندارد بطور اختصاصی به تیرچه پیشتنیده اختصاص دارد. (دانلود استاندارد ۲۹۰۹)